داستان زندگی مریم میرزاخانی | مریم میرزاخانی نخستین زن در جهان که جایزه نوبل ریاضی را گرفت؟

جایزه فیلدز جزو جوایز کمیاب و خاص جهانی است. که هر چهارسال یکبار به برترین ها در رشته ریاضی تقدیم می شود. شخصیت مریم میرزاخانی و تلاش و پشتکارش موجب شد این جایزه را دریافت کند. دریافت این جایزه در سطح جهان درخشید . چرا که علاوه بر اینکه وی اولین ایرانی بود که موفق به دریافت این مدال شده است. اولین زن در دنیا بود که توانست این جایزه را به دست آورد.

با این حرکت وی به همه زنان دنیا ثابت کرد که می توانند در دنیا بدرخشند . و اعتماد به نفس آن ها را بالا برد. تنها کافیست کمی بیشتر تلاش کنند. شخصیت متواضع و ارام او موجب شده بود که در مهمانی ها کسی تصور این را نکند که وی چه مدارج و رتبه های علمی بالایی را دارا است. شاید اگر می فهمیدند شوکه می شدند.

 

مدال فیلدز چیست؟

جایزه فیلدز یا نشان فیلدز (Fields Medal)جایزه‌ای است در رشته ریاضیات، همتراز با جایزه نوبل در دیگر علوم که شرایط اهدای آن با جایزه نوبل تفاوت‌هایی دارد. مثلا مدال فیلدز هر چهار سال یک‌بار اهدا می‌شود، در صورتی که جایزه نوبل هرساله اهدا می‏شود.

تفاوت دوم در شرط سنی دریافت‌کنندگان است، مدال فیلدز به دانشمندان کمتر از چهل سال که کار ارزنده‌ای در ریاضیات انجام داده باشند، اهدا می‏شود، ولی در جایزه نوبل شرط سنی وجود ندارد، بنابراین همیشه برندگان مدال فیلدز، دانشمندان جوانی هستند که در آینده کارهای بزرگ‌تری هم خواهند کرد، ولی برندگان جایزه نوبل، اغلب پر سن و سال هستند و به خاطر مهم‌ترین تلاش عملی‌شان، نوبل گرفته‌اند.

سال 1924 کنگره‌ بین‌المللی ریاضی (که هر چهار سال یک‌بار در یکی از کشورهای جهان و از طرف اتحادیه‌ بین‌المللی ریاضی (IMU) برگزار می‌شود)در تورنتوی کانادا برگزار شد. در این کنگره ریاضی‌دانان تصمیم گرفتند به دستاوردهای برجسته‌ ریاضیات دو تا چهار مدال طلا اهدا شود. دبیر این کنگره پروفسور جان چارلز فیلدز (John Charles Fields)، بودجه‌ لازم را برای بنیان نهادن این جایزه اهدا کرد و برای نخستین‌بار در سال 1936 این جایزه به دو ریاضی‌دان اهدا شد.

جایزه‌ فیلدز به نسبت سایر جوایز علمی ازجمله ابل و نوبل دارای ارزش مادی بالایی نیست و در سال 2006 این جایزه مبلغ 15000 دلار کانادا بود. با این‌ حال ارزش معنوی این جایزه به قدری بالاست که از سال 1936 ریاضی‌دانان تراز اول جهان را با کسب این جایزه می‌شناسند. از سال 1956 این جایزه می‌تواند به چهار نفر از ریاضی‌دانان برجسته تعلق بگیرد.

این مدال برای اولین بار به دو دانشمند ریاضی‌دان لارس آلفُرس و جسه داگلاس داده شد. تاکنون هیچ زنی برنده جایزه فیلدز نشده بود تا اینکه خانم میرزاخانی، نه‌تنها اولین ایرانی، بلکه اولین زنی بود که موفق شده این جایزه را از آن خود کند. آرتور آویلا (Artur Avila) نیز اولین دانشمندی است که از آمریکای لاتین برنده این جایزه شده است.
همچنین در پشت این مدال تصویری از یک شاخه‌ زیتون است و در پشت شاخه‌ زیتون تصویری از یک کره است که در یک استوانه با ارتفاع و قطر قاعده‌ای برابر قطر کره محاط گشته است. ارشمیدس اثبات کرده بود که این کره حجمش دقیقا برابر دوسوم حجم استوانه است و نیز مساحتی برابر دوسوم مساحت استوانه را دارد.

برندگان فیلدز

برندگان جایزه فیلدز از سال ۲۰۰۶ به قبل به این شرح هستند:

• سال 2006: آندره اُکنکوف (Andrei Okounkov) از روسیه، گریگوری پرلمان (Grigori Perelman) از روسیه،‌ ترنس تائو (Terence Tao) از استرالیا و وندلین ورنر (Wendelin Werner) از فرانسه.
   
• سال 2002: لوران لافورژ (Laurent Lafforgue) از فرانسه و ولادمیر وودفسکی (Vladimir Voevodsky) از روسیه.
   
• سال 1998: ریچارد اوان بورچردز (Richard Ewen Borcherds) از انگلستان، ویلیام تیموتی گاورز (William Timothy Gowers) از انگلستان،‌ ماکسیم کنتسویچ (MaximKontsevich) از روسیه و کورتیس مک‌مولن (Curtis T. McMullen) از آمریکا.
• سال 1994: اِفیم ایزاکویچ زِلمانوف (Efim Isakovich Zelmanov) از روسیه، پیرلویی لیونز (Pierre-Louis Lions) از فرانسه، ژان بورگن (Jean Bourgain) از بلژیک و ژان‌کریستف یوکوز (Jean-Christophe Yoccoz) از فرانسه.
   
• سال 1990: ولادیمیر درینفیلد (Vladimir Drinfeld) از شوروی سابق،‌ وگان فردریک راندال جونز (VaughanFrederick Randal Jones) از زلاندنو، شیگ‌فومی موری (Shigefumi Mori) از ژاپن، و ادوارد ویتن (Edward Witten) از آمریکا.
   
• سال 1986: سیمون دونالدسون (SimonDonaldson) از انگلستان، گِرِد فالتینگز (Gerd Faltings) از آلمان و مایکل فریدمن (Michael Freedman) از آمریکا.
   
• سال 1982: آلن کونز (Alain Connes) از فرانسه،‌ ویلیام تورستن (WilliamThurston) از آمریکا و شینگ تونگ یاو (Shing-Tung Yau) از چین.
• سال 1978: پیر دلن (Pierre Deligne) از بلژیک، چارلز فِفِرمن (CharlesFefferman) از آمریکا، گریگوری مارگولیس (GrigoryMargulis) از شوروی سابق و دانیل کوییلِن (Daniel Quillen) از آمریکا.
   
• سال 1974: انریکو بُمبیری (EnricoBombieri) از ایتالیا و دیوید مامفرد (David Mumford) از آمریکا.
   
• ۱۹۷۰: الن بیکر (Alan Baker) از انگلستان، هیه‌شوکی هیروناکا (Heisuke Hironaka) از ژاپن، سرگئی پترویچ نویکوف (Sergei Petrovich Novikov) از شوروی سابق و جان گریگز تامپسون (JohnGriggsThompson) از آمریکا.
   
• سال 1966: مایکل اتیا (Michael Atiyah) از انگلستان، پل جوزف کوهن (Paul Joseph Cohen) از آمریکا، الکساندر گروتندیک (AlexanderGrothendieck) از فرانسه و استفان اسمِیل (Stephen Smale) از آمریکا.
   
• سال 1962: لارس هرماندر (LarsHörmander) از سوئد و جان میلنُر (John Milnor) از آمریکا.
• سال 1958: کلاوس رت (Klaus Roth) از آمریکا و رنه توم (René Thom) از فرانسه.
   
• سال 1954: کنی‌هیکو کُدایرا (Kunihiko Kodaira) از ژاپن و ژان‌پیر سِر (Jean-Pierre Serre) از فرانسه.
• سال 1950: لوران شوارتز (LaurentSchwartz) از فرانسه و اتل سلبرگ (Atle Selberg) از نروژ.
   
• سال 1936: لارس آلفورث (Lars Ahlfors) از فنلاند و جس داگلاس (JesseDouglas) از آمریکا.

شرایط جایزه فیلدز

اگرچه این نشان معمولا با نام نوبل ریاضیات شناخته می‌شودولی هر چهار‌سال یکبار اهدا می‌شود و برندگان آن از محدودیت سنی برخوردارند و نباید بالاتر از ۴۰ سال باشد. در حقیقت تولد گیرنده جایزه نباید پیش اول ژانویه سال اهدا جایزه باشد. به همین دلیل برخی از بزرگترین ریاضیدانان جهان به واسطه این قانون، شانس دریافت این نشان معتبر را از دست داده‌اند. قانون چهل‌سالگی به خواسته فیلدز و با هدف تقدیر از دستاورد‌های دانشمندان و در عین حال تشویق دیگر دانشمندان برای دستیابی به موفقیت‌های بیشتر تعیین شده‌است.

جایزه نقدی نشان فیلدز نیز بسیار کمتر از یک میلیون و چهارصد هزار دلار (کانادا) نوبل است. دیگر جوایز اصلی و معتبر ریاضی از قبیل ابل و چرن نیز مانند نوبل از جایزه نقدی قابل توجهی برخوردارند. مراسم معرفی برندگان نشان فیلدز تاکنون ۱۶ بار و در کشورهای مختلف جهان برگزار شده است، ‌اولین آن در شهر اسلو نروژ و آخرین آن در سئول کره جنوبی برگزار شده‌است.

کمیته انتخاب نشان فیلدز توسط کمیته اجرایی اتحادیه بین‌المللی ریاضیات تعیین شده و از این کمیته درخواست می‌شود حداقل دو و حداکثر چهار نفر را به عنوان برندگان نشان فیلدز انتخاب و معرفی کنند. اسامی اعضای این کمیته تا زمان اعلام برندگان پنهان می‌ماند.

رویداد‌های تاریخی

در سال ۱۹۵۴ ژان پیر سر توانست عنوان جوانترین ریاضیدان جهان که موفق به کسب نشان فیلدز شده را از آن خود ساخت. وی هنوز این عنوان را برای خود حفظ کرده‌است. در سال ۱۹۹۶ الکساندر گروتندیک در اعتراض به حمله نظامی شوروی به شرق اروپا، نشست اتحادیه بین‌المللی ریاضیات را بایکوت کرد و لئون مشان با حضور در مراسم اهدای جایزه، به نمایندگی از گروتندیک نشان فیلدز وی را دریافت کرد.

در سال‌های ۱۹۷۰ و ۱۹۷۸، سرگئی نویکوف و گریگوری مارگولیس به دلیل محدودیت‌هایی که توسط دولت شوروی برایشان ایجاد شده بود نتوانستند به نیس و هلسینکی سفر کرده و جوایز خود را دریافت کنند.

ادوارد ویتن در سال ۱۹۹۰ اولین فیزیکدانی بود که توانست این نشان ریاضی را دریافت کند. آخرین شگفتی تاریخی این نشان نیز به سال ۲۰۱۴ اختصاص دارد، مریم میرزاخانی اولین زنی است که توانست برترین نشان ریاضی جهان را از آن خود سازد و همچنین آرتورآویلا، به عنوان اولین ریاضیدان آمریکای لاتین که برنده نشان فیلدز شده معرفی شد.

جایزه فیلدز مریم میرزاخانی

ایالات متحده آمریکا تاکنون بیشترین تعداد نشان فیلدز را از آن خود ساخته است. به این شکل رتبه‌بندی کشورها براساس تعداد دفعات دریافت این نشان به این ترتیب است: آمریکا ۱۲ بار، فرانسه ۱۱ بار، روسیه ۹ بار، بریتانیا پنج‌بار، ژاپن ۳ بار، بلژیک دو بار، آلمان،‌استرالیا، اتریش، برزیل، هنگ‌کنگ، کانادا،‌فنلاند، ایران، ایتالیا، نروژ، نیوزیلند، آفریقای جنوبی، سوئد و ویتنام هرکدام  یک‌بار موفق به کسب این نشان شده‌اند.

همچنین بیشترین این مدال‌ها توسط دانشگاه پرینستون، سپس دانشگاه پاریس، موسسه مطالعات پیشرفته پرینستون، موسسه مطالعات پیشرفته پاریس، دانشگاه کمبریج و هاروارد دریافت شده‌اند. برای نخستین بار این جایزه فیلدز به یک خانم ایرانی اهدا شد و موجب تشویق همه زنان جهان شد.

 

 

منبع