مناقشه تاریخی بر سر تهدید روسیه برای حمله به اوکراین

در 21 ژانویه، پس از دیدار در ژنو با سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه، ارزیابی نسبتاً دست کم گرفته شده ای از بن بست پرمخاطره بین روسیه و ایالات متحده ارائه داد، زیرا روسیه چشم انداز جنگ در اوکراین را تهدید می کند. بلینکن گفت: "من فکر می کنم تفسیر خیریه این است که گاهی اوقات ما و روسیه تفسیرهای متفاوتی از تاریخ داریم."

خطرات این مناقشه تاریخی نمی تواند بزرگتر باشد. در ماه های اخیر، روسیه بیش از 100000 سرباز و زرادخانه قابل توجهی از سیستم های زرهی و موشکی را در امتداد مرز خود با اوکراین مستقر کرده است. اگر روسیه حمله کند - سناریویی که جو بایدن، رئیس جمهور جو بایدن و دیگر مقامات غربی محتمل است - خشونت و رنج ناشی از آن، همانطور که بایدن بیان کرد، «آخرین اتفاقی است که در جهان از نظر جنگ و صلح پس از جنگ جهانی رخ داده است. II."

داستان خاصی که ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه هنگام بررسی شروع چنین آتش سوزی در ذهن دارد، ریشه در توافقنامه پس از جنگ سرد دارد که به گفته او به طور ناعادلانه به روسیه دیکته شده است. سوال از ناتوپوتین گسترش ائتلاف در اروپای شرقی و کشورهای بالتیک را تهدیدی مستقیم برای امنیت روسیه و ایده نزدیک شدن اوکراین می داند. ناتو- چه از طریق دورنمای عضویت رسمی و چه از طریق میزبانی ناتو سربازان در عین حال - خط قرمز وجودی. به گفته وی، با توجه به اینکه رهبران غربی زمانی این وعده را داده بودند ناتو تا مرزهای روسیه گسترش نخواهد یافت، بلکه صرفاً بی عدالتی ژئوپلیتیکی را اصلاح می کند. در کنفرانس مطبوعاتی سالانه خود در دسامبر گذشته، پوتین روایت خود را از وقایع توضیح داد: در دهه 1990 به ما گفته شد: "نه یک اینچ به شرق". و پس از آن چه؟ آنها تقلب کردند، آنها فقط وقیحانه به ما دروغ گفتند!

عبارت "نه یک اینچ" اشاره ای به بیانیه ای است که جیمز بیکر، وزیر امور خارجه ایالات متحده در سال 1990 و در سال های پس از کسب ویژگی های یک لحظه "راشومون" ژئوپلیتیکی بیان کرد. کی به کی قول داده؟ به چه قیمتی؟ و چه کسی مقصر است که پنجره کوتاه همکاری غرب و روسیه به سال ها بی اعتمادی و اتهام تبدیل شده است؟

استدلال‌ها، افسانه‌ها و بحران‌های بسیاری که از این بیانیه برخاسته‌اند، مری الیز ساروت، مورخ و استاد دانشگاه جانز هاپکینز را بر آن داشته تا آن را برای عنوان کتابی که نوامبر گذشته منتشر کرد، به عاریت بگیرد، نه یک اینچ: آمریکا، روسیه. و ایجاد بن بست پس از جنگ سرد. به اصطلاح ساروته دریافت‌هایی دارد: تاریخ معتبر او بر اساس هزاران یادداشت، نامه، نامه و سایر اسناد محرمانه - از جمله بسیاری از آنها که قبلاً هرگز منتشر نشده‌اند - است که هم مکمل و هم پیچیده‌کننده داستان‌های تثبیت شده در هر دو طرف است.

ساروته روز پیش به من گفت: «در پایان جنگ سرد سعی داشتم داستانی غیرپیروزمندانه بنویسم. یعنی برعکس نسخه آشنا برای اکثر ما: داستان پیروزی، آزادی، فرصت. او گفت: "و این به هیچ وجه اشتباه نیست." میلیون ها نفر زندگی خود را به طور ناگهانی باز و گسترش یافته اند. (برای یک کتاب قبلی، ساروته با مخالفان سابق آلمان شرقی، که برخی از آنها توسط استاسی زندانی شده بودند، مصاحبه کرد. او گفت: "این کاملاً داستان آنهاست."

گسترش از ناتو برای کشورهایی که زمانی بخشی از پیمان ورشو به رهبری شوروی بودند، احساس می کردند که بخشی آشکار و جدایی ناپذیر از همان فرآیند، گسترش آزادی و امنیت در سراسر قاره هستند. ساروته می‌پرسد: «اما اگر از دیدگاه امروز، تأثیری که همین داستان بر شخصی مانند پوتین که آن را یک فاجعه می‌دید، کمتر مرتبط نبود؟» احتمال کمی برای مشاهده یک جنگ زمینی بزرگ اروپا در سال 2022 وجود دارد، که حداقل تا حدی نتیجه آن راهی است که روسیه معتقد است غرب با پایان جنگ سرد کنار آمده است.

به یک معنا، این استدلال به «یک اینچ» و میراث آن خلاصه می‌شود: آیا غرب به رهبری آمریکا وعده محدود کردن ناتو گسترش به سمت شرق؟ ساروته گفت: "در یک افراط، موضعی وجود دارد که گاهی اوقات از طرف آمریکایی می شنوید که هیچ یک از اینها هرگز اتفاق نیفتاده است، این یک افسانه کامل است، روس ها روان پریش هستند." از سوی دیگر، شما موضع روسیه بسیار قوی دارید: "به ما کاملاً خیانت شد، بدون شک."

تفسیر ساروت از عبارت کلیدی با زمینه ای که در آن گفته شده آغاز می شود. در اوایل دهه 1990، پس از فروپاشی دیوار برلین تنها چند ماه قبل، اتحاد مجدد آلمان یک موضوع سیاسی مرکزی در اروپا بود. اما اتحاد جماهیر شوروی به طور خودکار در این مورد می‌گوید: به عنوان یکی از فاتحان رسمی جنگ جهانی دوم، اتحاد جماهیر شوروی حق وتوی سیاسی در مورد آینده آلمان را حفظ می‌کند، و نه به سیصد و هشتاد هزار سرباز در آلمان شرقی. بنابراین، مقامات آلمان غربی - که بیشتر علاقه مند به جلب رضایت مسکو برای اتحاد بودند - وسوسه شدند که به او اطمینان دهند. ناتو سوال هانس دیتریش گنشر، وزیر امور خارجه آلمان غربی، بیانیه‌های متعددی را ارائه کرد که دقیقاً همین سازش را پیشنهاد کرد. وی در بیانیه‌ای گفت: «توسعه قلمرو ناتو به سمت شرق، یعنی نزدیک‌تر شدن به مرزهای اتحاد جماهیر شوروی، اتفاق نخواهد افتاد.»

گنشر یک موضع سیاسی ارائه کرد که صدراعظم خودش، هلموت کهل، در نهایت با آن مخالف بود. در پایان، صدراعظم معتقد بود که غرب باید قبل از تغییر مجدد فضای سیاسی و قوی‌تر شدن موقعیت مسکو، تا حد امکان سود بیشتری کسب کند. کهل در آن زمان به داگلاس هرد وزیر امور خارجه بریتانیا گفت: «سیاست خارجی مانند دریدن یونجه بود. در صورت وقوع رعد و برق باید آنچه را که می برید جمع می کردید.

در فوریه 1990، وزیر بیکر به مسکو رفت و در آنجا با میخائیل گورباچف، رهبر اتحاد جماهیر شوروی دیدار کرد. بیکر از او پرسید، "ناخواسته برانگیختن مناقشه ای که برای چندین دهه ادامه خواهد داشت"، همانطور که ساروت می نویسد، "آیا ترجیح می دهید آلمانی متحد خارج از ناتو، مستقل و بدون نیروهای آمریکایی ببینید، یا آلمان متحد را به ناتو ترجیح می دهید، با تضمین. آیا صلاحیت ناتو یک اینچ از موقعیت فعلی خود به شرق تغییر نخواهد کرد؟ در اصل، بیکر نسخه به روز شده خود را از سازش پیشنهادی گنشر ارائه کرد، و پیشنهاد کرد که با توجه به تاریخچه جنگ، رهبران شوروی ترجیح می دهند آلمان را در یک اتحاد چندجانبه لنگر انداخته تا تنها بمانند.